بدون شک می‌توان گفت که همه افراد همواره به دنبال داشتن یک زندگی بهتر و مطابق با ایده‌آل‌های خود هستند. شادی و خوشبختی، رضایت از شرایط زندگی، دستیابی به موفقیت، سلامت روحی و روانی، دستیابی به ثروت، برخورداری از جایگاه مناسب اجتماعی و غیره از مهم‌ترین مواردی هستند که درصد زیادی از افراد در طول زندگی به دنبال آن هستند. یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین ابزارهای برای دستیابی به اهداف تعیین شده در زندگی انسان، روانشناسی است. به عنوان مثال افراد با آگاهی نسبت به علم روانشناسی می‌توانند در یک مصاحبه استخدامی و از طریق آگاهی نسبت به نحوه برخورد، طرز نشستن، نوع لباس پوشیدن، نحوه صحبت کردن و نگاه کردن و غیره موفق شوند حتی اگر علم و تخصص کافی در آن حوزه نداشته باشند.
تعریف روانشناسی
به مطالعه ذهن و رفتار انسان روانشناسی گفته می‌شود که تأثیرات زیست‌شناختی، فشارهای اجتماعی و عوامل محیطی بر نحوه تفکر، عملکرد و احساس افراد را نیز شامل می‌شود. روانشناسان و روانپزشکان (متخصصان اعصاب و روان) با استفاده از علم روانشناسی به شناخت روان انسان پرداخته و می‌توانند اختلالات روانی را نیز درمان کنند. در صورتی که افراد بتوانند درک عمیق و غنی نسبت به روانشناسی پیدا کنند، به یک بینش عالی نسبت به اعمال خود و درک بهتر از اعمال و رفتار دیگران بدست می‌آورند.
کاربردهای علم روانشناسی و تأثیر آن بر زندگی انسان
روانشناسی به عنوان یک موضوع نظری اما بسیار کاربردی به حساب می‌آید که به شیوه‌های مختلفی می‌توان از آن در زندگی انسان استفاده کرد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای روانشناسی و تأثیر آن در زندگی انسان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
بهبود کارایی
افراد می‌توانند با مطالعه انواع کتاب و مقالات، روش‌هایی برای انجام کار و فعالیت بیشتر را بیاموزند اما بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته، تلاش در جهت انجام بیش از یک کار در یک زمان معین، باعث کاهش سرعت، دقت و کارایی در افراد می‌شود. اما علم روانشناسی می‌تواند آموزه‌های زیادی در ارتباط با بهبود کارایی افراد ارائه کند. در علم روانشناسی تأکید می‌شود که افراد باید بر روی انجام یک کار به صورت ویژه تمرکز کنند و از عواملی که می‌تواند موجب حواس‌پرتی و عدم تمرکز شود پرهیز کنند. بر اساس آموزه‌های روانشناسی افراد باید از انجام چند کار به صورت همزمان به خصوص اگر این کارها پیچیده و خطرناک هستند، خودداری کنند.
افزایش سطح انگیزه
هر فردی در زندگی خود بسته به شرایط و موقعیتی که دارد اهداف متنوعی را برای خود در نظر می‌گیرد. برخی افراد به دنبال موفقیت در شغل خود هستند، برخی برای کاهش وزن تلاش می‌کنند و برخی دیگر برای ترک کردن سیگار اقدام کرده‌اند. مهم‌ترین عامل در دستیابی به تمام این اهداف انگیزه است که روانشناسی و آموزه‌های آن می‌توانند سطح انگیزه را در افراد بالا برند. در علم روانشناسی به منظور افزایش سطح انگیزه در افراد توصیه‌هایی شده است که از مهم‌ترین توصیه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معرفی عناصر جدید به منظور بالا نگه داشتن علاقه افراد
- تغییر روند در رسیدن به هدف به منظور جلوگیری از یکنواختی و خستگی
- یادگیری مفاهیم تازه بر اساس دانسته‌های سایر افراد
- تعیین هدف‌های روشن و مرتبط با کار افراد
- دریافت پاداش در ازای انجام دقیق و درست کارها
بهبود مهارت‌های مدیریتی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای روانشناسی و تأثیر آن بر زندگی انسان، بهبود مهارت‌های رهبری و مدیریتی در افراد است. مهارت‌های رهبری و مدیریت جزو مهارت‌هایی هستند که برای تمامی افراد مفید محسوب می‌شوند. با کمک علم روانشناسی و پژوهش‌های انجام شده در این حوزه با انجام برخی کارها و اقدامات می‌توان، این مهارت را در افراد مختلف بهبود بخشید. در روانشناسی بر اساس تحقیقات انجام شده سه سبک مختلف برای رهبری معرفی شده است که یکی از این سبک‌ها می‌تواند برای افرادی که در موقعیت رهبری و مدیریت قرار گرفته‌اند، مؤثر و مفید واقع شود. این سه سبک شامل موارد زیر هستند:
- مشخص کردن مسیر کلی اما با این شرط که به اعضای گروه اجازه بیان عقاید داده شود.
- برای حل مسائل مختلف با اعضای گروه در مورد راه‌حل‌های ممکن گفتگو شود.
- بر روی ایده‌ها متمرکز شده و در قبال نوآوری و خلاقیت اعضای گروه، به آن‌ها پاداش تعلق بگیرد.
تقویت حافظه
یکی از مشکلاتی که ممکن است درصد زیادی از افراد با آن مواجه شوند این است که با مشکل و اختلال در حافظه کوتاه مدت خود روبرو می‌شوند. این افراد خاطرات قدیمی را به خوبی به یاد می‌آورند اما قرار ملاقات دیروز خود با یک شخص را فراموش می‌کنند. روانشناسی بر روی این مشکل که مربوط به شکل‌گیری خاطرات جدید در ذهن انسان و فراموشی آن‌ها می‌شود تحقیقات گسترده‌ای انجام داده و دو روش را به عنوان راه‌حل برای افرادی که خاطرات روزهای نزدیک گذشته را فراموش می‌کنند ارائه کرده است. این راه‌حل‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تمرکز بیشتر بر اطلاعات
- مرور مداوم آموخته‌ها
بهبود ارتباطات فردی
انسان یک موجود اجتماعی است و برای انجام بسیار از امور خود به برقراری ارتباط با سایر افراد نیاز دارد. مفهوم ارتباط در روانشناسی تنها در چارچوب صحبت کردن یا نوشتن خلاصه نمی‌شود. افراد برای اینکه بتوانند پیام‌های خود را به صورت مؤثر به سایر افراد منتقل کرده و با آن‌ها ارتباط برقرار کنند باید از نحوه استفاده از ارتباطات غیرشفاهی آگاهی داشته باشند و همچنین این ارتباطات غیرشفاهی را از سایر افراد دریافت کنند. از جمله مواردی که توسط علم روانشناسی برای بهبود ارتباط توصیه می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از تماس چشمی مؤثر و مناسب با سایر افراد
- توجه به علائم و ارتباطات غیرشفاهی سایر افراد
- آموختن استفاده از لحن‌های مختلف صدا به منظور تقویت پیام
- آموختن در خصوص ارتباطات غیرشفاهی از طریق مطالعه کتاب و مقالات
درک بهتر سایر افراد
یکی از مواردی که در روانشناسی بسیار مورد توجه بوده و می‌تواند در روابط و زندگی انسان‌ها نقش تأثیرگذاری ایفا کند، توانایی درک رفتار و هیجانات اطرافیان است. ضریب هوش هیجانی یکی از فاکتورهای مهم در افراد است که اهمیت آن از ضریب هوشی نیز بیشتر است. افراد به روش‌های زیر و بالا بردن هوش هیجانی خود می‌توانند درک خود را نسبت به رفتار و هیجانات سایر افراد بهبود ببخشند:
- انجام ارزیابی دقیق و برآورد از واکنش‌های هیجانی خود
- اقدام به ثبت تجربیات و هیجانات در یک دفتر ثبت خاطرات به صورت روزانه
- تلاش برای ارزیابی وضعیت و شرایط خود از دیدگاه سایر افراد