اختلالات عصبی و مغزی جزو اختلالات شایع در افراد مختلف به حساب می‌آیند که از تنوع زیادی نیز برخوردار هستند. هر کدام از این دسته از اختلالات در صورت مبتلا کردن افراد، می‌توانند عوارض مختلفی به همراه داشته و بر جنبه‌های مختلفی از زندگی بیمار تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین اختلالات عصبی و مغزی شایع که بر اساس تخمین متخصصین بین 5 تا 10 درصد افراد و در برخی آمارها در حدود 17 درصد، به آن مبتلا هستند، دیسلکسیا یا اختلال یادگیری خواندن نام دارد.
دیسلِکسیا یا اختلال یادگیری خواندن چیست؟
دیسلکسیا که به نام‌های خوانش‌پریشی، دش‌خوانی و نارساخوانی نیز شناخته می‌شود جزو اختلالات یادگیری به حساب می‌آید که باعث بروز اختلال در توانایی خواندن و نوشتن در افراد می‌شود. روش‌هایی وجود دارد که مغز به وسیله آن‌ها نمادهای تصویری و آوایی کلمات را پردازش می‌کند؛ دیسلکسیا اختلالی است که در این روش‌ها اشکال ایجاد می‌کند. در واقع افراد مبتلا به این بیماری در تشخیص کلمه، املا و توانایی تطبیق حروف با صداها دچار اختلال می‌شوند که ارتباطی با بهره هوشی ندارد.
اثراتی که اختلال خوانش می‌تواند بر روی افراد مختلف داشته باشد متفاوت است اما به طور کلی افراد مبتلا به این اختلال در خواندن صحیح و سریع متون دچار مشکل شده و حتی در درک مطالب نیز با اشکال مواجه می‌شوند. این بیماری یک اختلال عصبی و ارثی است و به دلیل آموزش و تدریس ضعیف بروز پیدا نمی‌کند.
انواع اختلال دیسلکسیا
تا به امروز هیچ روشی به عنوان روش رسمی برای تشخیص اختلال خوانش‌پریشی شناخته نشده است. اختلال دیسلکسیا بر اساس علائمی که در افراد ایجاد می‌کند در 4 دسته تقسیم‌بندی شده است که عبارتند از:
- دیسلکسیای فونولوژیک: این نوع دیسلکسیا که با نام‌های دیسفونتیک یا شنیداری نیز شناخته می‌شود باعث می‌شود که فرد مبتلا در تقسیم کلمات به واحدهای کوچکتر و تطایق صدا با فرم نوشتاری دچار مشکل شود.
- ديسلكسيای سطحی: ديسلكسيای ناهویدا یا دیداری نام دیگر آن است که در آن فرد مبتلا در تشخیص فرم نوشتاری كلمات (از طریق مشاهده)، و همچنین یادگیری و یادآوری آن‌ها دچار مشکل می‌شود.
- اختلال نامگذاری سریع: در این نوع از اختلال فرد مبتلا در به زبان آوردن نام یک عدد یا حرف دچار مشکل می‌شود.
- ديسلكسيای نقص مضاعف: فرد مبتلا به این نوع اختلال در جداسازی صداها برای نامگذاری حروف و اعداد با مشکل مواجه می‌شود.
علت ابتلا به دیسلکسیا
علت مشخصی برای ابتلای افراد به اختلال خوانش یا دیسلکسیا مشخص نشده است و به نظر می‌رسد که اصلی‌ترین علت بروز این اختلال مربوط به مسائل ژنتیکی باشد. بر اساس یافته‌های برخی از محققان در این خوزه تغییرات و جهش در ژن DCDC2 با بروز این اختلال در افراد مرتبط است. درصد زیادی از مبتلایان به این اختلال، از بدو تولد به این بیماری مبتلا می‌شوند اما این احتمال نیز وجود دارد که به دلیل برخی از آسیب‌های مغزی مانند سکته افراد در سنین بالاتر نیز به این اختلال مبتلا شوند.
زبان مادری نیز یکی از فاکتورهای اثرگذار در نحوه بروز علائم این اختلال در افراد است. یادگیری زبان‌هایی که در آن‌ها بین فرم نوشتاری و اصوات ارتباط واضحی وجود دارد و به طور کلی از قوانین دستور زبان ثابت و منسجمی برخوردار هستند برای افراد مبتلا به اختلال خوانش نسبت به زبان‌هایی که این شرایط را ندارند، آسان‌تر است.