همه افراد گاهی در واکنش به برخی شرایط در زندگی مانند ناکامی‌ها و برآورده نشدن انتظارات، به اصطلاح دچار افسردگی می‌شویم. اما این واکنش معمولا کوتاه مدت بوده و نمی‌توان نام اختلال افسردگی بر روی آن گذاشت. زمانی می‌توان گفت که یک فرد دچار افسردگی شده است که روحیه پایین و سایر علائم افسردگی در فرد بیش از 2 هفته به طول انجامد. بهم ریختن وضعیت روحی که به صورت ناراحتی بروز می‌کند یکی از شایع‌ترین نشانه‌های افسردگی به حساب می‌آید اما اختلال افسردگی می‌تواند تمام عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله از کلینیک روانشناسی روشا قصد داریم با 12 مورد از نشانه‌ها و علائم افسردگی آشنا شویم.
12 مورد از نشانه‌ها و علائم افسردگی
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای تشخیص افسردگی و درمان آن، آگاهی نسبت به علائم افسردگی است. تشخیص و درمان افسردگی مانند هر اختلال دیگری باید توسط متخصص این حوزه انجام بگیرد. افسردگی یکی از اختلالات پیچیده است که بسیاری از سیستم‌ها و عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ به همین دلیل علائم زیادی دارد که شدت و نوع علائم در هر فردی با فرد دیگر تفاوت دارد. زمانی می‌توان ابتلا به افسردگی را به یک فرد نسبت داد که حداقل 5 علامت آن به صورت همزمان بروز کرده و بیش از دو هفته به طول انجامد. از مهم‌ترین علائم افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس ناراحتی، پوچی یا درماندگی که از مهم‌ترین علائم افسردگی است
- کاهش سطح آستانه صبر و کج‌خلقی و فوران خشم
- بی‌میلی نسبت به انجام فعالیت‌ها و کارهای لذت‌بخش مانند ورزش، رابطه جنسی و غیره
- بروز اختلال در وضعیت خواب که می‌توان به بی‌خوابی یا پرخوابی اشاره کرد
- خستگی بیش از حد و پایین بودن انرژی به صورتی که همه کارها برای فرد طاقت‌فرسا است
- اختلال در اشتها و بی‌میلی نسبت به غذا که منجر به کاهش وزن شده یا پرخوری و افزایش اشتها که منجر به افزایش وزن می‌شود
- بروز نشانه‌ها اضطراب، بی‌قراری و پرخاشگری
- کند شدن حرکت، تفکر و صحبت کردن فرد
- بروز احساس بی‌ارزشی و عذاب وجدان ناشی از تمرکز بیش از حد بر روی ناکامی‌ها و سرزنش خود
- اختلال در تمرکز، یادآوری و تصمیم‌گیری
- فکر کردن به مرگ و پایان زندگی
- بروز دردهای فیزیکی مانند سر درد یا کمردرد بدون علت مشخص
تفاوت علائم افسردگی و ناراحتی
در بسیاری از موارد، ناراحتی در افراد به افسردگی تعبیر می‌شود. ناراحتی یک واکنش طبیعی در انسان نسبت به شرایط ناامیدی، موانع و فقدان است اما نمی‌توان آن را افسردگی دانست. افسردگی اختلالی است که با ناراحتی همراه است اما با این تفاوت که علائم دیگری نیز دارد. افسردگی به این صورت است که معمولا بدون محرک مانند یک ابر تیره آسمان روان افراد را می‌پوشاند و انرژی، انگیزه، معنا و احساس ارزش را در فرد از بین می‌برد. افسردگی ممکن است چند هفته تا چند ماه در فرد باقی بماند. اما ناراحتی کاملا موقتی بوده و باعث می‌شود که فرد برای مدتی در خود فرو رفته و بعد از مدت کوتاهی خوب می‌شود. افسردگی یک اختلال روانی است که به درمان نیاز دارد اما ناراحتی یک احساس طبیعی بوده و پس از مدت کوتاهی بهبود پیدا می‌کند.
مدت زمان دوره‌های افسردگی
علائم افسردگی به این صورت هستند که معمولا عود کرده و دوره‌های آن ممکن است برای چند هفته یا چند ماه طول بکشند. بر اساس تحقیقات انجام شده زمان اولین دوره افسردگی به صورت میانگین 17.3 هفته یا در حدود 4 ماه است. احتمال بهبودی فرد در هفته‌های اول ابتلا به افسردگی بسیار زیاد است. شدت اولین دوره افسردگی یکی از عواملی است که می‌تواند بر روی احتمال عود این بیماری در دوره‌های بعدی اثر بگذارد.
منظور از دوره افسردگی چیست؟
همانطور که اشاره شده افسردگی یک نوع اختلال روانی است که معمولا علائم آن عود می‌کند و در حدود 50 درصد از افرادی که یک دوره افسردگی را پشت سر می‌گذارند، مجدد به این اختلال مبتلا می‌شوند. بر اساس تحقیقات انجام شده تعداد عوامل استرس‌زا یکی از مؤثرترین عوامل بر روی احتمال عود علائم افسردگی است. هر چه طول دوره افسردگی بیشتر باشد، احتمال بهبود آن را کاهش می‌دهد. بر اساس شواهد موجود، افسردگی می‌تواند باعث تغییر در مغز فرد مبتلا شود به طوری که توانایی ایجاد پیوند جدید میان سلول‌های عصبی در مغز از بین رفته در نتیجه اندوخته آن کاهش پیدا می‌کند. همین امر باعث می‌شود که احتمال بهبود افسردگی و علائم آن به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.
احتمال بروز علائم افسردگی در چه سنی بیشتر است؟
احتمال ابتلا و بروز علائم افسردگی در افراد در دوران میانسالی، بازه سنی 45 تا 65 سال بیشتر از هر زمان دیگری است. اما شواهد نشان می‌دهد که امروزه افراد زودتر ار این سن علائم ابتلا به افسردگی را بروز می‌دهند. به همین دلیل این نگرانی وجود دارد که افراد نسل Z یعنی متولیدن سال 1995 تا 2015 میلادی، مستعد ابتلا به اضطراب و افسردگی باشند. یکی از دلایل این نگرانی، توجه بیش از اندازه والدین به آن‌ها و از دست رفتن مهارت‌های لازم برای کنار آمدن با استرس‌های موجود در زندگی است.
آیا احتمال ابتلا به علائم افسردگی در سال‌های پایانی عمر بیشتر می‌شود؟
بر خلاف تصور عمومی، افسردگی از نشانه‌های طبیعی بالا رفتن سن در افراد نیست. در حل حاضر این اختلال در جوانان نسبت به افراد مسن و میانسال شیوع بیشتری دارد اما جدیت آن در سنین پایین کمتر است؛ زیرا افسردگی در سال‌های پایانی عمر با خودکشی، نادیده گرفتن و به رسمیت نشناختن خود همراه است. افرادی که در سنین بالای 65 سال علائم افسردگی را بروز می‌دهند معمولا برای اولین بار آن را تجربه کرده و سابقه افسردگی در خانواده آن‌ها کمتر است. محدود شدن میزان فعالیت در افراد بالای 65 سال یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب تسریع افسردگی می‌شود.
سخن پایانی
افسردگی یکی از اختلالات روانی مهم و بسیار شایع است که می‌تواند تمام عملکردها و سیستم‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال می‌تواند تأثیر جدی بر عملکرد و خلق و خوی افراد داشته و زندگی خانواده، دوستان و اطرافیان فرد مبتلا را نیز به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل آگاهی نسبت به علائم افسردگی باعث می‌شود که در صورت مشاهده آن‌ها در خود و اطرافیان، موضوع را جدی گرفته و در سریع‌ترین زمان برای درمان این اختلال اقدام کرد.